باب
غسل الوجه
واليدين إذا
استيقظ من
النوم
5- UYKUDAN UYANILDIĞI
ZAMAN YÜZÜ VE ELLERİ YIKAMA BABI
20 - (304) حدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة وأبو
كريب. قالا: حدثنا
وكيع عن
سفيان، عن
سلمة بن كهيل،
عن كريب، عن
ابن عباس؛ أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قام من
الليل فقضى
حاجته. ثم غسل
وجهه ويديه. ثم
نام.
[:-696-:] Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe ile Ebu Kureyb rivayet ettiler.
Dedilerki: Bize Vekî' Süfyan'dan, o da Selemetü'bnü Küheyl'den, o da
Kureyb'den, o da İbni Abbas'tan naklen
rivayet ettiki:
Nebi (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) geceleyin kalktı, ihtiyacını giderdikten sonra yüzünü ve ellerini
yıkadı sonra da uyudu.
Diğer tahric: Buhari,
6316; Müslim, 1785, 1791, 1793, 1794; Ebu Davud, 5043; Nesai, 1120; İbn Mace,
508
NEVEVİ ŞERHİ: Bu babta "İbn Abbas {r.a.)'ın rivayet ettiği Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in geceleyin kalkıp ihtiyacını görmesi. .. "
ile ilgili hadisi yer almaktadır. Allah en iyi bilendir. Göründüğü kadarıyla
ihtiyacını gidermekten kasıt hadestir (abdest bozmaktır). Kadı İyaz böyle
demiştir. Yüzü yıkamanın hikmeti uyuklamayı ve uykunun etkilerini ortadan
kaldırmaktır. Elleri yıkamak hakkında da Kadı İyaz, ellerine bulaşmış olan bir
şey dolayısıyla olabilir, demiştir.
Bu
hadiste geceleyin uyandıktan sonra uyumanın mekruh olmadığına delil vardır.
Bununla birlikte seleften zahid bazı kimselerin bunu mekruh gördükleri de
rivayet edilmiştir. Muhtemelen onlar yaptığı gece ibadetini kaçırmayacak ve
Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in yaptıklarına aykırı bir davranış
yapmayacak şekilde derin bir uyku uyumayacağından emin olamayan kimseleri
kastetmişlerdir. Çünkü O (sallallahu a1eyhi ve sellem) yapageldiği vird ve
ibadetlerini kaçırmayacağından emin idi. Allah en iyi bilendir.
DAVUDOĞLU AÇIKLAMA: Bu hadisin şerhinde
Nevevî şunları söylemiştir: Allah-u A'lem kaza-i hacetten murad abdest bozmak
olacaktır. Kaadi lyaz'da aynı şeyi söylemektedir. Yüzü yıkamaktaki hikmet uyku
eserini gidermektir el yıkamaya gelince Kaadi lyaz: «İhtimal ellerine bulaşan
bir şeyden dolayıdır» demiştir.
Bu
hadis geceleyin uyandıktan sonra tekrar uyumanın mekruh olmadığına delildir.
Selefin bazı zahid ve abid zevatından bunun mekruh olduğu nakledilmiştir.
İhtimal onlar bundan vazifeye mani olacak derecede dalarak uyumayı
kastedmişlerdir. Bu takdirde uykuyu kerih görmeleri Resulullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) in fi'line muhalif değildir. Çünkü (Aleyhisselatu
vesselam)'efendimiz vazife ve evradına mani olacak derecede uykuya dalmazdı.»